Wat onze inrichting allemaal aanricht
Dat de kledingindustrie vervuilend is, weten we inmiddels wel. Maar over fast furniture hoor je gek genoeg weinig. Terwijl onze ontembare honger naar telkens weer een nieuwe bank of kast net zo goed forse milieuschade aanricht.
Toen de winkels eind april weer open gingen stonden er meteen lange rijen bij de IKEA. Mensen lieten zich niet afschrikken door dranghekken en afgezette parkeerdekken. Het verlangen naar een nieuwe Ivar, Gamlared en Melltorp zat blijkbaar diep. Ik begrijp dat best, van mij geen wijzend vingertje. Ik koop geregeld iets nieuws voor ons huis: mijn laatste aanwinst, een okergele fauteuil, is nog maar van een paar maanden geleden. Een mooi ingericht huis is fijn, zeker omdat we de afgelopen 1,5 jaar meer thuis waren dan normaal, maar er kleeft ook een keerzijde aan.
Even terug in de tijd. Ik kan me de inrichting van mijn opa’s en oma’s nog goed herinneren, De meeste meubels waren zwaar en van natuurlijke materialen, zoals de donkerbruine leren chesterfieldbanken en de donkeren houten kasten tafels. Wat ook opviel is hoe weinig er aan de inrichting van hun huizen veranderde. Een eettafel ging decennia mee. Het zware eikenhouten bureau van mijn opa is nog steeds in de familie, net als de antieke staande klok.
De kans dat mijn dochter, als ik er niet meer ben, nog achter mijn bureau – een tafelblad met losse poten van IKEA – zit, lijkt me klein. Tenzij ik veel te jong sterf, is tegen die tijd het met fineer bekleedde blad van spaanplaat allang kapot. En zijn witte bureaus met grijze metalen poten hopeloos uit de mode. Voor een klein prijsje kan ze er bovendien eentje in haar smaak kopen.
Massaproductie
Door meubelwarenhuizen als IKEA, sinds 1978 in Nederland, maar ook Leenbakker en Kwantum, kunnen gezinnen met een kleine portemonnee hun huis ook fijn inrichten. Alles draait om massaproductie: de materialen zijn goedkoop en klanten moeten zelf hun meubel in elkaar zetten. Volgens The New York Times wordt er iedere tien seconden ergens ter wereld een Billy-boekenkast verkocht.
Die massaproductie kent, net als in de mode, ook zijn nadelen. Omdat een nieuwe inrichting zo lekker goedkoop is, blijven we maar kopen en kopen. Uit onderzoek van Milieu Centraal – al wat ouder uit 2008 – blijkt dat Europeanen jaarlijks 12 miljoen kasten, 3 miljoen keukens, 21 miljoen stoelen, 7,2 miljoen tafels en 18,4 miljoen matrassen bij het vuilnis zetten. Waarschijnlijk schaffen er minstens zo veel aan. En bijna 1 procent van al het commerciële geoogst hout ter wereld gaat naar IKEA producten, verpakkingen en drukwerk.
Meubels veroorzaken vervuiling door de energie die nodig is voor de productie, verklaart Babette Porcelijn. Ze schreef het boek De verborgen impact om te laten zien welke vervuiling er schuil gaat achter de dingen we doen in ons dagelijks leven, zoals eten, drinken, reizen en de aanschaf van spullen. Ze maakte een top 10 van meest vervuilende acties van de gemiddelde Nederlander. Daarbij staat de aanschaf van spullen – waaronder meubels en woonaccessoires – op plek één, de auto op plek twee en kleding kopen pas op plek 7.
Hoe groot is de impact?
Hoe groot de impact is, hangt samen met het materiaal. Is een meubel, of bijvoorbeeld een lamp, gemaakt van metaal dan komt daar mijnbouw aan te pas. Bij mijnbouw komen vaak chemische stoffen in de lucht, het water en de bodem en ook de verwerking ervan kost energie. Banken en stoelen van wol veroorzaken ook milieuschade. Voor wol is een flink oppervlak nodig: schapen moeten weidegrond hebben om te kunnen grazen. En de scheten van de schapen brengen het broeikasgas methaan in de lucht.
Maar misschien wel het belangrijkst is hoe lang je ermee doet. “Al die tijd dat jij aan je ‘oude’ tafel blijft zitten, hoeft er geen nieuwe geproduceerd te worden”, aldus Porcelijn. Spaanplaat lijkt om te produceren redelijk duurzaam, het bestaat vooral uit afvalhout. Maar spaanplaat gaat maar kort mee. Het is bovendien slecht recyclebaar of biologisch afbreekbaar vanwege de kunststof laminaatcoating en het giftige bindmiddel formaldehyde. Een bureau of kast van eiken-, vuren of grenenhout is daarom vaak een duurzamer alternatief. Mits het hout komt uit een duurzaam beheerd bos, te herkennen aan een FSC of PEFC keurmerk.
Al blijft het lastig om de impact van verschillende meubels te vergelijken. Meubelen van kunststof vergaan niet snel. Maar voorlichtingsorganisatie MilieuCentraal wijst er op haar website op dat ze niet te repareren zijn als ze kapot gaan. Voor het maken van kunststof is bovendien aardolie nodig, wat een vervuilende grondstof is. “Je kunt zelf de milieubelasting aanzienlijk verlagen door ze af te danken bij de milieustraat in de bak hard plastic. Het materiaal wordt dan gerecycled”, aldus MilieuCentraal.
Twee vragen
Volgens Porcelijn helpt het om jezelf twee dingen af te vragen voordat je iets nieuws aanschaft. Ten eerste: heb ik het echt nodig om te kunnen functioneren? “Iets nodig hebben, is natuurlijk subjectief. Ik merk bij mezelf dat de lat steeds hoger is komen te liggen.”
Ten tweede: kan ik het oude laten opknappen? Bladderende verf of vieze bekleding hoeven niet het einde te betekenen van een meubel. Wellicht vind je het zelf leuk om op te knappen. Zo niet, dan zijn er genoeg professionals – van stoffeerder tot meubelmaker – die jouw oude inrichting weer een opfrisbeurt kunnen geven. En wees creatief, meubels kunnen ook een nieuwe functie krijgen. Van een oud bijzettafeltje kun je wellicht een mooi nachtkastje en een eettafel kan, met een los ladeblok erbij, ook prima als bureau dienen.
Wil je je huis toch af en toe een make-over geven, dan is tweedehands – of nog hipper: vintage – een goede optie. Al kan het best lastig zijn om iets leuks te vinden. Het aanbod in kringloopwinkels is meestal niet groot. En op Marktplaats juist weer overweldigend, vaak moet je je daar door vele aanbiedingen met slechte foto’s heen worstelen om iets fatsoenlijks tegen te komen. En dan nog is het lastig om de kwaliteit van een product in te schatten.
Duurder dan IKEA
Ananda van Doorn (34) begon daarom twee jaar geleden, samen met een oud-collega, een webshop voor tweedehands meubels: Reliving. Tweedehands betekent voor haar niet per sé goedkoop. “Op onze website vind je ook vintage en betaalbaar design. Ja, dat is duurder dan IKEA, maar gaat ook veel langer mee. Reliving is bedoeld voor consumenten die duurzaam willen consumeren, maar geen zin hebben in het gedoe van Marktplaats.”
Van Doorn verbaast zich erover dat er nog weinig aandacht is voor de milieuschade die de fast furniture veroorzaakt. “Ik zie dat veel mensen om me heen bewust met kleding omgaan, maar op het gebied van interieur is dat bewustzijn er nog niet”, vertelt de dertiger. Volgens Porcelijn heeft de grote aandacht voor kleding onder meer te maken met de waanzinnig populaire documentaire The True Cost uit 2015, die inzoomt op de schandalen achter mode-industrie. Niet alleen milieuvervuiling, maar ook de slechte arbeidsomstandigheden. “Voor de meubelindustrie is dat verhaal er nog niet. Maar daar spelen soortgelijke problemen”, aldus Porcelijn.
Reliving schakelde daarom zelf een groepje studenten in om de ecologische voetafdruk van verschillende meubels te berekenen, uitgedrukt in broeikasgas CO2. In die berekening namen ze onder meer de ruwe materialen, het transport, de verwerking, de opslag en de verpakking mee. Volgens hun berekening heeft een bank een voetafdruk van 90 kg CO2, vergelijkbaar met de productie van 3 spijkerbroeken en meer dan 400 kilometer autorijden. Een bureau heeft een uitstoot van 35kg CO2, een tafel van 25 kg CO2 en een fauteuil 43 kg CO2. Van Doorn: “We zijn van plan om op onze website een calculator te zetten zodat klanten kunnen berekenen hoeveel CO2 ze besparen door de aanschaf van een tweedehands meubel.”
De vraag is echter of we ons ook laten afschrikken door deze cijfers, als we eenmaal in de IKEA of Kwantum staan. Misschien is het vooral goed om vooraf te beseffen dat een bezoekje aan de meubelboulevard net zo vervuilend kan zijn als een vliegreisje naar Barcelona.
5 tips voor een groenere inrichting
- Koop minder, maar van een betere kwaliteit
- Koop tijdloze meubels in plaats van de laatste trend
- Neem de tijd voor je iets aanschaft, koop niet in een opwelling
- Kies voor duurzame materialen
- Vraag je af waar iets blijft als jij er vanaf wil: kan het worden hergebruikt of gerecycled?
- Ben je uitgekeken op een meubel, verkoop het dan als tweedehands meubel
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Ruim baan voor de vette snack: gemeenten roepen de opmars van fastfood geen halt toe →
Twijfels over Haags fastfoodplan: De winkelstraat uit, de kwetsbare wijk in →
Trekt de natuur bij droogte aan het kortste eind? →
