De bank beu? Betalen met makkies en bitcoins
Nederlanders vertrouwen de bank niet meer. Toch denken we niet zonder te kunnen. Maar is dat wel zo? De komende weken onderzoekt Irene van den Berg voor Geld & Goed. Aflevering 1: alternatieve betaalmiddelen.
Wat doet de bank?
Ik stop mijn geld voortaan in een oude sok, hoor je opnieuw na ieder bankschandaal. Maar wil je totaal loskomen van je bank, dan is dat niet genoeg. Een leven zonder bank betekent een leven zonder geld als betaalmiddel. Banken zijn nauw verbonden met ons geld omdat ze het zelf kunnen scheppen. Sterker nog, het meeste geld wordt niet door overheid of centrale bank in omloop gebracht, maar door commerciële banken.
Hoe werkt dat? Heel simpel gezegd creëren banken geld door het uit te lenen. Hoofdeconoom Wim Boonstra van de Rabobank legt het uit op de website van de bank. “Stel, een bank verstrekt een krediet van 10.000 euro en maakt dit uitgeleende bedrag over aan haar klant. Op de balans van de bank wordt aan de actiefzijde (bezitting van de bank) het krediet van 10.000 euro geboekt. Het door de bank uitgeleende bedrag wordt bijgeschreven op de betaalrekening van de klant. De balans van de bank is door deze transactie met 10.000 euro gegroeid. De geldhoeveelheid is met 10.000 euro aan giraal geld toegenomen, evenals de uitstaande hoeveelheid krediet.”
Is het problematisch dat commerciële banken uit het niets zelf geld kunnen scheppen? Daar zijn de meningen over verdeeld. Burgerinitiatief Ons Geld (www.onsgeld.nu) voert campagne om de geldschepping in handen van de overheid te krijgen. Door de manier waarop banken geld scheppen, wordt met elke nieuwe lening ook een nieuwe schuld gecreëerd. Het burgerinitiatief ziet als een van de oorzaken voor de enorme schuldenberg die is ontstaan. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) stelt echter dat het creëren van geld niet beter of eerlijker verloopt als het in overheidshanden is. “Wanneer je geldschepping uit handen geeft, staat er nog steeds nergens een gemakkelijke pot met geld.”
Wat zijn de alternatieven?
1) Virtueel geld
De Bitcoin is misschien wel het meest bekende alternatief voor ons traditionele geld. De Bitcoin is een vorm van elektronisch geld, dat opgeslagen kan worden op je computer. De virtuele munt wordt steeds populairder, ook in Nederland. “Ik schat dat zo’n 50.000 Nederlanders al eens een transactie hebben gedaan in Bitcoins”, zegt Daan Kleiman van Bitonic, een bedrijf dat in Bitcoins handelt. Het grote voordeel van Bitcoins is dat ze altijd toegankelijk zijn. Terwijl een bank of overheidsinstelling je wél de toegang tot je eigen geld kan ontzeggen, zo bleek recent nog in Cyprus. Een ander voordeel is de snelheid van betalen; in een paar seconden zijn je Bitcoins aan de andere kant van de wereld. Er bestaan overigens nog meer – minder bekende – virtuele valuta, zoals de Litecoin de Ripple en de PPCoin.
De Bitcoin is voorlopig nog voor fijnproevers. Hoewel betalen met Bitcoins niet bijzonder complex is, is de techniek die achter de munt zit dat wel. En wil je het virtuele betaalmiddel vaker gebruiken, dan is het slim je hierin te verdiepen. “Veel mensen die met Bitcoins betalen vinden die techniek erachter juist interessant”, aldus Kleiman. Ook moet je van speculeren houden want de koers van de Bitcoin schommelt sterk. Dat maakt de kans klein dat de Bitcoin op korte termijn de euro gaat vervangen. “Wil je de bank omzeilen, dan zou je ook je salaris in Bitcoins moeten krijgen. Maar dat werkt niet als de waarde iedere maand verschilt”, legt Kleiman uit.
2) Lokale munten
Woon je op de juiste plek, dan kun je er ook voor kiezen om te betalen met de lokale munt. Zoals de Makkie in Amsterdam Oost of de Dam in Rotterdam. Met zo’n munt stimuleer je direct ook de lokale economie omdat je verplicht bent hem in de buurt uit te geven. Maar helaas zijn lokale munten nog geen groot succes in Nederland. Zo liggen er plannen voor een Groninger Gulden, Gelderse Gelre, Achterhoekse Achthoeker, Leidse Zonnemunt en een Nijmeegse Bataaf, maar die zijn nooit echt van de grond gekomen.
3) Ruilen
Als jij mijn gordijnen omzoomt, dan kook ik voor jou een lekkere maaltijd. Wie ruilt, kan zijn portemonnee dicht laten. En op die manier kun je veel geregeld krijgen. De Nederlandse Carolien Hoogland wist bijvoorbeeld een jaar lang gratis gas en stroom te ruilen voor advieswerk over duurzame producten. Haar ervaringen beschreef ze op de website www.eenjaarzondergeld.nl De Duitse Heidemarie Schwermer leeft zelfs al sinds 1996 zonder geld en schreef daar het boek Een rijk leven zonder geld over.
Online vind je steeds meer initiatieven waar je spullen kunt ruilen of lenen. Dat past helemaal binnen helemaal binnen de groeiende populariteit van de deeleconomie, waar de filosofie achter steekt dat toegang – tot een product of dienst – belangrijker is dan bezit. Interessant is bijvoorbeeld de website www.ruilen.com. Heb je iets maar eenmalig nodig, dan kun je het vaak wel van iemand lenen. De website www.peerby.nl is dan handig: Je plaatst een oproep voor het product dat jij graag zou willen lenen. Peerby stuurt jouw oproep naar minimaal honderd mensen die bij jou in de buurt wonen. Meestal vraagt de ander niets terug voor het uitlenen.
4) Spaarpunten
Nederlanders zijn verzot op het sparen van zegeltjes, punten en bonnen. Het leuke van al die spaarpunten is dat je er iets mee kunt aanschaffen zonder geld uit te geven; in feite zijn het dus alternatieve betaalmiddelen.
Zo kun je sinds oktober 2013 bij Bol.com afrekenen met Air Miles. 1 Air Mile is een halve eurocent waard – bij sommige aanbiedingen 1 eurocent – . Het loopt overigens nog niet echt storm. “Enkele procenten betalen nu met Air Miles maar we zien dat aantal wel steeds verder groeien”, zegt Marjolein Verkerk van Bol.com. Het is de webwinkel er overigens niet om te doen om de bank buiten spel te zetten. “We willen het onze klanten zo gemakkelijk mogelijk maken door zoveel mogelijk betaalwijzen aan te bieden”, zegt Verkerk. En natuurlijk is het geen toeval dat je bij Albert Heijn en Etos, die beide ook onder de Aholdvlag vallen, de punten juist kunt sparen. Want een sparende klant is meestal ook een loyale klant.
Grootste bankirritaties
De Consumentenbond vroeg zevenduizend consumenten naar hun ervaringen met hun eigen bank. Dit waren de grootste irritaties:
– Kosten voor kortdurend roodstaan
– Geen rente op de betaalrekening
– Jaarlijkse verhoging voor vaste kosten van de betaalrekening of het betaalpakket
– Het sluiten van filialen
– Weinig persoonlijk contact
Oproep
Ben jij de bank ook beu? Mail jouw tips om de bank te omzeilen, naar irene.van.den.berg@persgroep.nl. Een selectie uit alle reacties verschijnt de komende weken in de krant.
De bank beu? Betalen met makkies en bitcoins 1
De bank beu? Betalen met makkies en bitcoins 2
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Alleen reizen met je kind →
Je huis als hotel →
5 grootste misverstanden over je autoverzekering →
