Daders betalen vaker schadevergoeding
Daders betalen veel vaker schadevergoeding aan hun slachtoffers dan in het verleden. Gemiddeld gaat het om zo’n 300 euro per misdrijf. Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie.
Het aantal schadevergoedingen dat door de rechter wordt toegekend, is in enkele jaren verdubbeld. Zo’n 18.000 keer per jaar proberen slachtoffers tijdens het strafproces hun schade op de dader te verhalen. Steeds vaker met succes, aldus justitie. In 2010 kenden rechters nog 1 op de 3 schadevergoedingen – geheel of gedeeltelijk – toe; in 2014 was dat 2 op de 3, zo blijkt uit een onlangs gepubliceerde wetenschappelijke studie.
De wetenschappers onderzochten hoe het in de praktijk gaat met het verhalen van schade door slachtoffers op daders in strafzaken. Officieren van justitie, rechters en advocaten geven in de studie vrijwel unaniem aan dat de schadevergoeding de afgelopen jaren een ‘vast onderdeel’ van het strafrecht is geworden.
Erkenning
Rijk worden de slachtoffers niet van de schadevergoedingen, maar daar is het ze ook helemaal niet om te doen. ,,De geldsom is een erkenning van het leed dat hen is aangedaan”, zegt bestuursvoorzitter Harry Crielaars van Slachtofferhulp Nederland.De onderzoekers keken naar 240 strafrechtzaken over vermogenscriminaliteit, mishandeling, vernieling en openlijke geweldpleging. In deze dossiers kenden de rechters gemiddeld driehonderd euro aan emotionele schade toe. Ter vergelijking: de vergoeding voor materiële schade was vaak enkele duizenden euro’s.
Sanne Groot was vijftien toen ze seksueel werd misbruikt door een dertigjarige man. Hij dealde drugs op haar middelbare school en had seks met meerdere minderjarige meisjes. ,,Het was mijn eerste seksuele ervaring”, vertelt Groot. De dader kreeg twee jaar gevangenisstraf opgelegd. Ook moest hij Groot een schadevergoeding betalen van duizend euro. ,,Het is een laag bedrag, maar toch was ik er blij mee. Ik heb liever dat het geld op mijn bankrekening staat, dan op de zijne.”
Schadeformulier
Slachtoffers kunnen de schade verhalen via een speciaal schadeformulier dat naar het OM moet worden gestuurd, of mondeling kan worden ingediend op de zitting. Zij kunnen materiële schade claimen, zoals de waarde van kapotte of gestolen spullen, medische kosten of het verlies van inkomsten omdat ze een tijd niet kunnen werken. Slachtoffers kunnen bovendien proberen hun emotionele schade te verhalen. Al is het vaak heel lastig om die schade in geld uit te drukken.
Groot liep na het misbruik bij de psycholoog en ontwikkelde de eetstoornis anorexia. Inmiddels gaat het beter met haar. ,,Duizend euro staat niet in verhouding tot de emotionele schade die ik heb geleden. Maar de vraag is: welk bedrag wel?”, aldus Groot. Ze heeft dan ook nooit spijt gehad van haar claim. ,,Ik zag het als een extra straf voor hem, want ik wist dat hij het geld slecht kon missen. En voor mij was het een fijn extraatje. Ik ben student en dan is duizend euro best veel.” Groot ging van een deel van het geld op vakantie. ,,Nee, dat voelde niet raar. Ik kon van de vakantie genieten zonder er telkens bij stil te staan waar die van was betaald.”
Volgens Crielaars hebben de meeste slachtoffers baat bij een schadevergoeding door de dader. Het helpt hen bij de verwerking van het misdrijf. ,,Een schadevergoeding maakt nooit goed wat er is gebeurd. Maar de geldsom helpt om hun rechtvaardigheidsgevoel te herstellen”, aldus Crielaars.
De bestuursvoorzitter zou graag zien dat Nederlandse rechters ‘wat hogere’ schadevergoedingen toekennen, maar is fel tegen Amerikaanse toestanden. ,,In de Verenigde Staten is er totaal geen vangnet voor slachtoffers, dus zijn ze helemaal geobsedeerd door die hoge schadevergoeding. Gelukkig gaan we in Nederland beter met slachtoffers om”, stelt Crielaars.
Maar Nederlandse slachtoffers wordt het niet gemakkelijk gemaakt om een schadevergoeding te eisen. Groot: ,,Ik moest een hele stapel formulieren invullen om te bewijzen wat de schade was. Ik werd daarbij wel geholpen door Slachtofferhulp Nederland, maar ik vond het toch veel gedoe. Zo moest ik naar de psycholoog bellen voor een factuur. Ik was daar alweer een tijdje weg en vond het vervelend om er aan herinnerd te worden”, vertelt de studente.
Hoewel de meeste slachtoffers baat hebben bij een schadevergoeding, zien sommigen er juist heel bewust vanaf. Een slachtoffer, dat anoniem wil blijven, vertelt dat ze op haar twaalfde op de kermis werd misbruikt door een onbekende man. De dader kreeg tbs opgelegd. ,,Slachtofferhulp Nederland vertelde me dat ik een schadevergoeding kon eisen, maar ik heb nee gezegd. Ik wilde niets hebben dat me herinnerde aan het misdrijf. Ik zou ook niet weten wat ik met het geld zou moeten doen. Als ik er iets tastbaars van zou kopen, zou me dat iedere keer doen denken aan wat er is
Slachtoffers die spijt krijgen van hun keuze om van een schadevergoeding af te zien, kunnen achteraf terecht bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Sebastiaan Beens maakte hiervan gebruik. Hij werd voor duizenden euro’s afgeperst en met een vuurwapen bedreigd. ,,Het gaf mijn een gevoel van erkenning en genoegdoening. Het herstelde voor mij het vertrouwen in de maatschappij, dat door het misdrijf teniet was gedaan”, aldus Beens.
Daders betalen vaker schadevergoeding
About the Author
Irene van den Berg is onafhankelijk (onderzoeks)journalist en schrijft over sociale en ecologische kwesties, zoals armoede, klimaatverandering en de keerzijde van de consumptiemaatschappij. Haar publicaties verschijnen onder meer in OneWorld, NRC en Vrij Nederland.
Related Posts
Politiek is terughoudend bij aanpak superrijken: ‘Er zijn geen simpele oplossingen’ →
Privéjacht, dure auto en een groot huis: ‘ultrarijken brengen klimaatdoelen in gevaar’ →
Goede doelen moeten het niet hebben van de superrijken →
